Trực tràng là gì? Nằm ở đâu trong cơ thể?

Chúng ta vẫn thường hay nghe người ta nói về những bệnh như viêm trực tràng, loét trực tràng, ung thư trực tràng…nhưng rốt cuộc thì trực tràng là gì? Nằm ở đâu trong cơ thể và có chức năng như thế nào? 

Cơ thể của chúng ta được vận hành bởi các hệ cơ quan (hay còn được gọi là hệ sinh học) gồm một nhóm các cơ quan hoạt động cùng nhau để thực hiện những chức năng nhất định. Một số hệ quan trọng có thể kể đến như hệ tuần hoàn, hệ hô hấp, hệ thần kinh, hệ cơ…Trong đó, hệ tiêu hóa có chức năng thu nhận và xử lý thức ăn thành chất dinh dưỡng và chất thải. Các cơ quan chính của hệ tiêu hóa bao gồm: thực quản, dạ dày, trực tràng, hậu môn. Vậy, bạn đã đoán được trực tràng nằm ở đâu chưa? Hãy cùng chuyên mục benhduongtieuhoa.com tìm hiểu.

trực tràng là gì
Rất nhiều người khi được hỏi đều không rõ trực tràng nằm ở đâu, thậm chí không biết trực tràng là gì?

I. Trực tràng là gì? Vị trí của trực tràng?

Trong tiếng Latin, trực tràng được gọi là Rectum intestinum. Đây thực chất là một đoạn ruột dài từ 11-15cm, có hình dạng đoạn đầu tương tự như chữ xích ma còn đoạn cuối thì giãn ra tạo thành bộ phận bóng trực tràng.

Ở góc nhìn nghiêng, trực tràng có dạng uốn cong theo mặt trước của xương cụt. Kết quả của các cuộc giải phẫu đã cho thấy trực tràng được cấu tạo bởi 5 lớp như sau: lớp niêm mạc – lớp dưới niêm mạc – lớp cơ (gồm cơ vòng ở trong và cơ dọc ở ngoài) – lớp dưới thanh mạc – lớp thanh mạc.

Trực tràng, nói một cách chính xác chỉ là một phần (cuối) của ruột già, tiếp giáp với đầu hậu môn. Do đó, bộ phận này được xem là “cầu nối” giữa đại tràng và ống hậu môn. Bộ phận này nằm trong ổ bụng và tạo thành hình dạng tương tự như dấu chấm hỏi (“?”) bao quanh ruột non. Về cấu tạo khung xương và hệ thống thần kinh thì trực tràng nằm ở trước xương cùng. Có một điều khá thú vị về cấu tạo là tùy theo giới tính (hay nói rõ hơn là cấu tạo của cơ quan sinh dục) mà trực tràng sẽ có sự thay đổi vị trí một chút, cụ thể:

  • Đối với nữ giới, trực tràng sẽ thường nằm ở phía trước cùng với thân tử cung, cổ tử cung và vòm âm đạo. Còn phần dưới của trực tràng sẽ liên quan đến thành sau âm  đạo.
  • Đối với nam giới, trực tràng sẽ nằm ở sau bàng quang, túi tinh, ống dẫn tinh, tuyến tiền liệt, ngăn cách bởi mạc sau bàng quang và nối đến tận trung tâm đáy xương chậu.

II. Chức năng chính của trực tràng

Trực tràng là một trong những bộ phận quan trọng của đại tràng với vai trò chính là lưu lại chất thải và tham gia vào quá trình đào thải. Cụ thể, quá trình này sẽ được diễn ra như sau:

chức năng của trực tràng
Trực tràng tuy chỉ là một đoạn ruột nối đại tràng và ống hậu môn nhưng lại có vai trò vô cùng quan trọng.
  • Sau khi thức ăn đã được dạ dày co bóp và tiêu hóa thành dạng dịch lỏng thì sẽ được chuyển qua ruột non, đại tràng và sau cùng là đến trực tràng. Lúc này, các vi khuẩn trong đại tràng sẽ tiếp nhận thức ăn dạng dịch và tiến hành quá trình phân giải. Đại tràng sẽ vận dụng các tổ hợp chất có sẵn để có thể tách được các vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể thêm một lần nữa. Những gì dư thừa, không có ích cho cơ thể hoặc không tiêu hóa được sẽ được đại tràng giữ lại.
  • Đại tiện là cả một quá trình hoạt động và cũng là chức năng chính của đại tràng. Cũng chính vì vậy mà nếu đại tràng gặp vấn đề thì rất có thể chất thải của chúng ta sẽ không thể đẩy ra được. Một quá trình đại tiện bình thường được diễn ra như sau: Trước hết, kết tràng vận động để đưa chất thải xuống trực tràng và kích thích các dây thần kinh truyền đến vỏ đại não, tạo cảm giác muốn đi đại tiện. Lúc này, trực tràng đã sẵn sàng để đẩy chất thải ra ngoài cơ thể thông qua ống hậu môn.

Nếu trực tràng bị viêm ở niêm mạc (thường xảy ra ở bệnh nhân viêm ruột, kiết lị), bạn sẽ khó có thể đi đại tiện một cách bình thường, đừng nói chi là bị các bệnh lý nguy hiểm khác. Đây thực sự là một bộ phận rất quan trọng.

III. Một số bệnh lí thường gặp về trực tràng

Có thể bạn chưa biết, trực tràng là một cơ quan có nguy cơ mắc phải các chứng bệnh nguy hiểm khá cao. Có thể là vì vị trí khá “nhạy cảm” của nó và cũng có thể là do phải làm việc với chất thải. Dưới đây là một số bệnh lí thường gặp về trực tràng mà bất cứ ai trong chúng ta cũng không thể xem thường.

1. Sa trực tràng

Bệnh lí này có phạm vi đối tượng mắc bệnh rộng hơn viêm trực tràng, nhưng theo nhiều cuộc nghiên cứu thì nữ giới bị sa trực tràng nhiều hơn nam giới từ 15-20%. Nguyên nhân khiến phái nữ dễ bị sa trực tràng là vì quá trình sinh nở sẽ rất dễ khiến cho trực tràng bị kéo lệch. Phụ nữ đã cắt cổ tử cung cũng sẽ tăng nguy cơ bị  sa trữ tràng. Ngoài ra, bệnh cũng hay gặp ở trẻ em (dạng bẩm sinh) hoặc người già trên 60 tuổi. Biểu hiện của sa trực tràng khá dễ nhận thấy, người bệnh sẽ thường xuyên bị táo bón hoặc tiêu chảy, đại tiện nhiều ít bất thường, gầy gò, cảm giác nặng ở dưới bụng.

sa trực tràng là bệnh gì
Bệnh sa trực tràng khá phổ biến và thường xảy ra ở phụ nữ sau khi sinh.

2. Viêm trực tràng

Viêm trực tràng có thể nói là bệnh phổ biến nhất trong các bệnh về trực tràng, thường hay gặp ở những người có thói quen uống rượu bia nhiều. Ngoài ra, người cao tuổi cũng rất có thể bị viêm trực tràng do suy giảm các chức năng của hệ tiêu hóa. Bệnh sẽ có những dấu hiệu như: sụt cân, tiêu chảy, sốt cao (39-40 độ C), đau bụng dưới dữ dội. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm trực tràng sẽ rất có thể chuyển sang ung thư trực tràng chết người.

3. Ung thư trực tràng

Ung thư trực tràng là bệnh nguy hiểm nhất trong tất cả các bệnh về trực tràng vì tỷ lệ tử vong khá cao, nếu như không được phát hiện sớm. Nguyên nhân chủ yếu gây ung thư là gen di truyền, thói quen xấu gây hại đến trực tràng hoặc các bệnh lí về trực tràng không được điều trị.

Ở giai đoạn đầu, những triệu chứng của ung thư trực tràng sẽ khá mơ hồ nên khá khó khăn để có thể phát hiện ra ngoài cơn đau bất thường âm ỉ ở vùng bụng gần hậu môn. Về sau, khi bệnh đã đến giai đoạn 2 thì các triệu chứng mới rõ ràng hơn, có thể kể đến như: đau bụng dữ dội, đi ngoài ra phân lỏng có lẫn máu tươi, mệt mỏi, biếng ăn, sút cân nghiêm trọng. Tuy vậy, ung thư trực tràng nếu phát hiện sớm thì có thể chữa khỏi hoàn toàn. Hãy hình thành thói quen khám sức khỏe tổng quát định kỳ để tránh những trường hợp đáng tiếc.

Bên cạnh 3 bệnh về trực tràng phổ biến ở trên, nhiều người cũng sẽ gặp vấn đề về trực tràng vì nhiễm kí sinh trùng amip, nhiễm trùng đường tiêu hóa, nhiễm vi khuẩn lây qua đường sinh dục như lậu, giang mai, mụn rộp v.v…

=> Vậy là chúng ta không những đã rõ trực tràng là gì mà còn có thêm nhiều thông tin cần thiết về đoạn ruột tuy ngắn nhưng rất quan trọng này. Và đừng quên ăn uống, sinh hoạt sao cho thật lành mạnh để trực tràng luôn trong trạng thái khỏe mạnh nhất. Tóm lại, “sức khỏe là vàng”, bạn hãy luôn ghi nhớ câu nói này. 

Bs. Trần Thị Vân Anh (khoa Nội tổng hợp, bệnh viện Gia Định Tp.HCM).

Thông tin hữu ích dành cho bạn đọc:

Đánh giá bài viết

Ngày đăng: 28/09/2021 - Cập nhật lúc: 11:46 PM , 28/09/2021

Ẩn